ROZPORZĄDZENIE MINISTRA RODZINY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
z dnia 17 stycznia 2022 r.
w sprawie domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży

 

Na podstawie art. 47 ust. 5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2021 r. poz. 2268 i 2270 oraz z 2022 r. poz. 1 i 66) zarządza się, co następuje:

• 1. Rozporządzenie określa:

1) standard podstawowych usług świadczonych przez domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży;

2) tryb kierowania i przyjmowania do domów, o których mowa w pkt 1.

• 2. 1. Dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, zwany dalej „domem”, zapewnia całodobowy, okresowy pobyt:

1) matkom z małoletnimi dziećmi,

2) kobietom w ciąży,

3) ojcom z małoletnimi dziećmi,

4) innym osobom sprawującym opiekę prawną nad małoletnimi dziećmi

–zwanym dalej „mieszkańcami”.

2. Dom zapewnia odpowiednie do potrzeb mieszkańców wsparcie specjalistyczne mające na celu przezwyciężenie sytuacji kryzysowej, która była przyczyną skierowania do domu.

• 3. 1. Standard podstawowych usług świadczonych przez dom obejmuje:

1) w zakresie interwencyjnym:

a )zapewnienie mieszkańcom i ich małoletnim dzieciom schronienia,

1. b) zapewnienie bezpieczeństwa oraz ochrony w związku z problemem przemocy w rodzinie,
2. c) udzielenie, w razie potrzeby, natychmiastowej pomocy psychologicznej,

2) w zakresie terapeutyczno-wspomagającym:

1. a) dokonanie diagnozy sytuacji mieszkańca,
2. b) udzielenie wsparcia terapeutycznego,
3. c) udzielenie wsparcia w formie specjalistycznego poradnictwa, w szczególności psychologicznego, prawnego lub socjalnego,
4. d) udzielenie wsparcia mającego na celu rozwój umiejętności psychospołecznych,
5. e) przygotowanie do świadomego i odpowiedzialnego wypełniania ról rodzicielskich oraz zapobieganie bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, w szczególności przez udzielanie konsultacji wychowawczych,
6. f) pomoc w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego,
7. g) doradztwo zawodowe, w tym w ramach współpracy z instytucjami rynku pracy,
8. h) pomoc w załatwianiu spraw urzędowych,
9. i) udzielenie wsparcia w uzyskaniu dostępu do lokalu mieszkalnego lub innego stałego miejsca schronienia po opuszczeniu domu.

3) w zakresie potrzeb bytowych:

1. a) zapewnienie mieszkańcom całodobowego, okresowego pobytu w odrębnych pokojach:

–dla mieszkańców z małoletnimi dziećmi, w razie potrzeby z miejscami do nauki dla dzieci, przy czym w jednym pokoju może przebywać dwoje mieszkańców z małoletnimi dziećmi, nie więcej jednak niż pięć osób, pod warunkiem uzyskania ich zgody,

–dla kobiet w ciąży – maksymalnie dla trzech kobiet w jednym pokoju,

1. b) zapewnienie wspólnego pomieszczenia do pobytu dziennego z miejscem do zabawy dla dzieci,
2. c) zapewnienie ogólnodostępnych łazienek, wyposażonych w sposób umożliwiający sprawne z nich korzystanie przez mieszkańców, w tym dzieci, proporcjonalnie do liczby mieszkańców – jedna łazienka przypada na nie więcej niż pięć osób,
3. d) zapewnienie co najmniej jednej ogólnodostępnej kuchni lub aneksu kuchennego z miejscami do przygotowywania posiłków, przy czym liczba miejsc do przygotowywania posiłków, jaką dysponuje dom, powinna być proporcjonalna do liczby mieszkańców, w tym dzieci – jedno miejsce do przygotowywania posiłków na nie więcej niż dziesięć osób wyposażone co najmniej w: kuchenkę, zlewozmywak, lodówkę, meble kuchenne oraz sprzęt i naczynia do przygotowywania i spożywania posiłków,
4. e) zapewnienie miejsc, dostosowanych także do potrzeb dzieci, w kuchni, aneksie kuchennym lub osobnym pomieszczeniu przeznaczonych do spożywania posiłków – jedno miejsce przypada na nie więcej niż osiem osób,
5. f) zapewnienie co najmniej jednego pomieszczenia do prania i suszenia,
6. g) zapewnienie, o ile pozwalają na to możliwości lokalowe, pomieszczenia do przechowywania wózków dziecięcych,
7. h) zapewnienie pomieszczenia do pracy indywidualnej z mieszkańcami.
8. W domu świadczone są usługi, odpowiednio do potrzeb, przez osoby posiadające następujące kwalifikacje zawodowe:

1) psychologa;

2) pedagoga;

3) terapeuty;

4) prawnika;

5) pracownika socjalnego.

3. W domu świadczyć mogą usługi inne osoby, w zakresie niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania domu.
4. Dom zapewnia środki higieny osobistej i środki czystości w sytuacji, gdy nie ma możliwości ich samodzielnego zakupu przez mieszkańca.
5. Funkcjonowanie domu określa regulamin organizacyjny opracowany przez osobę kierującą domem i uchwalony przez zarząd powiatu, a w przypadku domów prowadzonych na zlecenie na podstawie art. 25 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. opomocy społecznej – zatwierdzony przez organ prowadzący dom.
6. Standard podstawowych usług świadczonych przez dom zapewnia:

1) podmiotowe traktowanie i partnerstwo we wzajemnych relacjach pomiędzy mieszkańcami i personelem;

2) tworzenie godnych warunków bytowych;

3) uwzględnianie indywidualnych potrzeb mieszkańców;

4) stwarzanie warunków do rozwoju osobistego;

5) poszanowanie sfery prywatności mieszkańców.

• 4. 1. Pomoc w ramach usług w zakresie terapeutyczno-wspomagającym świadczonych przez dom odbywa sięw oparciu o indywidualny plan wsparcia, zwany dalej „planem”, opracowywany niezwłocznie po przyjęciu do domu przez wyznaczonego przez osobę kierującą domem pracownika domu oraz opracowany w uzgodnieniu z mieszkańcem, a następnie realizowany przy współpracy i aktywnym zaangażowaniu mieszkańca.

2. Plan określa wyznaczone w porozumieniu z mieszkańcem cele, które ma osiągnąć dla przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej, oraz działania podejmowane dla osiągnięcia tych celów, opracowane w oparciu o dokonaną diagnozę sytuacji mieszkańca.
3. W ramach opracowywania i realizacji planu przetwarzane są dane dotyczące sytuacji mieszkańca, w sposób zapewniający odpowiednie bezpieczeństwo danych osobowych, w zakresie niezbędnym do wsparcia udzielanego przez dom, w szczególności dotyczące sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej.
4. Realizacja planu jest na bieżąco monitorowana, a poszczególne działania są dokumentowane i stanowią podstawę do ewentualnej weryfikacji celów i działań w nim ujętych.
5. Koordynowanie realizacji działań ujętych w planie oraz monitorowanie jego realizacji realizowane jest przez asystenta indywidualnego planu wsparcia, wyznaczonego przez kierownika domu i realizowane jest w porozumieniu z mieszkańcem.
6. W ramach planu dom współpracuje z ośrodkiem pomocy społecznej, znajdującym się na terenie gminy miejsca zamieszkania mieszkańca lub gminy, na terenie której mieszkaniec deklaruje chęć zamieszkania po opuszczeniu domu.
7. W ramach współpracy, o której mowa w ust. 6, możliwa jest wymiana danych dotyczących mieszkańca domu, w zakresie niezbędnym do udzielenia przez ośrodek pomocy społecznej wsparcia po opuszczeniu domu, w szczególności w uzyskaniu dostępu do lokalu mieszkalnego lub innego stałego miejsca schronienia po opuszczeniu domu.

• 5. 1. Skierowanie do domu następuje w drodze decyzji administracyjnej.

2. Decyzję administracyjną o skierowaniu do domu wydaje się na czas określony, nie dłuższy niż 12 miesięcy.
3. Pobyt w domu, ze względu na jego tymczasowy charakter, nie zmienia właściwości gminy w zakresie udzielania mieszkańcowi domu świadczeń z pomocy społecznej.
4. Osoba ubiegająca się o skierowanie do domu składa wniosek w ośrodku pomocy społecznej właściwym ze względu na jej miejsce zamieszkania, a w przypadku osób bezdomnych – w ośrodku właściwym ze względu na gminę miejsca pobytu.
5. Podstawę do wydania decyzji administracyjnej o skierowaniu do domu stanowi:

1) wniosek osoby ubiegającej się o skierowanie do domu;

2) rodzinny wywiad środowiskowy;

3) zaświadczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do umieszczenia w domu w odniesieniu do wszystkich osób kierowanych do domu;

4) skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub książeczka zdrowia dziecka;

5) orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, o ile osoba takie posiada;

6) opinia ośrodka, w którym złożono wniosek o skierowanie do domu, zawierająca uzasadnienie pobytu w domu.

6. Ośrodek, o którym mowa w ust. 4, kompletuje dokumenty, o których mowa w ust. 5, w terminie 14 dni od dnia wpływu wniosku i przekazuje je za pośrednictwem operatora pocztowego w rozumieniu art. 3 pkt 12 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1041 i 2320) lub drogą elektroniczną, za pośrednictwem elektronicznej platformy usług administracji publicznej w rozumieniu art. 3 pkt 13 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2021 r. poz. 2070), do starosty najbliższego powiatu prowadzącego dom lub zlecającego prowadzenie domu, który wydaje decyzję administracyjną o skierowaniu do domu.
7. W przypadku osób bezdomnych ubiegających się o skierowanie do domu, ośrodek właściwy ze względu na miejsce pobytu tej osoby, przekazując dokumentację, o której mowa w ust. 5, do starosty powiatu, o którym mowa w ust. 6, informuje gminę właściwą ze względu na ostatnie miejsce zameldowania osoby ubiegającej się o skierowanie o toczącym się postępowaniu w sprawie skierowania do domu.
8. W przypadku braku miejsca w domu w powiecie, o którym mowa w ust. 6, ośrodek, o którym mowa w ust. 4, w porozumieniu z osobą ubiegającą się o skierowanie do domu, poszukuje miejsca w domu w innym powiecie.
9. W sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa lub zdrowia osoby ubiegającej się o skierowanie do domu lub jej dziecka przyjmuje się te osoby bez wydania decyzji administracyjnej o skierowaniu do domu, na wniosek tej osoby lub ośrodka, o którym mowa w ust. 4, niezwłocznie powiadamiając o tym starostę powiatu prowadzącego dom lub zalecającego prowadzenie domu.
10. Ośrodek, o którym mowa w ust. 4, w terminie 14 dni od dnia umieszczenia osoby bez wydania decyzji administracyjnej o skierowaniu do domu przesyła staroście powiatu prowadzącego dom lub zlecającego prowadzenie domu dokumenty, o których mowa w ust. 5, który niezwłocznie wydaje taką decyzję, bądź decyzję administracyjną o odmowie skierowania do domu, w uzasadnieniu wskazując możliwości zapewnienia pomocy w innej formie w zależności od jej sytuacji i potrzeb.
11. Osoba posiadająca decyzję administracyjną o skierowaniu do domu lub osoba, o której mowa w ust. 9. jest przyjmowana do domu niezwłocznie przez osobę wyznaczoną przez kierownika domu, zwaną dalej „osobą przyjmującą”.
12. Osoba przyjmująca przeprowadza rozmowę, w której ustala aktualną sytuację osoby skierowanej do domu oraz przekazuje informacje na temat:

1) zakresu usług świadczonych przez dom;

2) okresu pobytu w domu, który kończy się z dniem wskazanym w decyzji administracyjnej o skierowaniu do domu lubz dniem ustania przyczyn uzasadniających skierowanie do domu;

3) praw i obowiązków osoby skierowanej wynikających z regulaminu domu oraz ustaleń, o których mowa w art. 97 ust. 1i 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.

• 6. 1. W uzasadnionych przypadkach pobyt mieszkańca domu może być przedłużony ponad 12 miesięcy, nie dłużej jednak niż o 6 miesięcy. Decyzję w tej sprawie podejmuje starosta na uzasadniony wniosek mieszkańca po uzyskaniu opinii kierownika domu.

2. W przypadku osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości w trakcie pobytu w domu, w sytuacji kiedy w domu przebywa jego matka, ojciec albo opiekun prawny z młodszym rodzeństwem, osoba może pozostać w domu do czasu przebywania w placówce rodzica albo opiekuna prawnego, pod warunkiem, że nadal uczęszcza do szkoły lub szkoły wyższej lub legitymuje się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

• 7. 1. Do postępowań w sprawie kierowania i przyjmowania do domu wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe.

2. Programy usamodzielnienia sporządzone przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia stanowią podstawę opracowania planu, o którym mowa w § 4 ust. 1, który powinien być sporządzony w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.
3. Istniejące w dniu wejścia w życie niniejszego rozporządzenia domy, które nie spełniają standardów podstawowych usług, o których mowa w § 3 ust. 1 pkt 3, są obowiązane do osiągnięcia tych standardów najpóźniej w terminie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.

• 8. Traci moc rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 8 marca 2005 r. w sprawie domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży (Dz. U. poz. 418).
• 9. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Minister Rodziny i Polityki Społecznej: M. Maląg